Przesłanki rozwodu

W artykule Rozwód - co to jest? wskazano iż do uzyskania rozwodu konieczne jest spełnienie kilku przewidzianych prawem przesłanek. Polski Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy wskazuje na podstawowe przesłanki pozytywne - czyli taki, których spełnienie umożliwi uzyskanie orzeczenia o rozwodzie oraz przesłanki negatywne - gdy występują nie jest możliwe uzyskanie rozwodu.

Warto zauważyć, że w Polsce cudzołóstwo nie jest przesłanką uzyskania rozwodu.

Przesłanka pozytywna

Przesłanka rozkładu pożycia:

1. zupełny rozkład pożycia – zanikły 3 zasadnicze więzi między małżonkami:

• więź psychiczna - uczuciowa - najdonioślejsza więź
• więź fizyczna
• więź gospodarcza

2. trwały rozkład pożycia – małżonkowie nie powrócą już do wspólnego pożycia

Przesłanki negatywne

1. wyłączna wina jednego z małżonków:

• niedopuszczalne jest żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego
• po drugiej stronie nie może być żadnych zawinionych przyczyn rozkładu pożycia
• wina małżonka wiąże się z naruszeniem obowiązków małżeńskich wynikających z art. 23 i 27 KRiO
• zakaz rozwodu na żądanie małżonka wyłącznie winnego eliminuje zgoda wyrażona przez drugiego małżonka na rozwód
• odmowa zgody przez drugiego niewinnego małżonka skutkuje tym, że sąd nie może orzec rozwodu. Wyjątkowo gdy sąd uzna, że w danych okolicznościach odmowa zgody na rozwód jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, np. odmowa celem dokuczenia małżonkowi.

Funkcją tej przesłanki jest zappobieganie lekkomyślnemu traktowaniu obowiązków wynikających z małżeństwa, a zwłaszcza niedopuszczalności osiągnięcia korzyści poprzez uwolnienie się od obowiązków małżeńskich przez osobę wyłączne winną.
 
2. dobro wspólnych małoletnich dzieci

Sąd nie może orzec rozwodu, jeśli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci/

Istnieje kilka elementów precyzujących, czy nastąpiłoby zagrożenie dla dobra dziecka:

• czy rozwód nie osłabi więzi z dzieckiem tego z rodziców, z którym ono nie pozostanie, w stopniu mogącym wpłynąć ujemnie na wykonywanie władzy rodzicielskiej
• czy nieustępliwe stanowisko jednego z małżonków co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej nie spowoduje szkody w wychowaniu dziecka
• czy dziecko boleśnie nie odczuje samego rozwodu rodziców.

KRiO nie wyjaśnia pojęcia wspólnych małoletnich dzieci, należy jednak przyjąć, że wspólnymi dziećmi są:

• za którymi przemawia domniemanie pochodzenia z rozwodzącego się małżeństwa
• pozamałżeńskie, ale których pochodzenie od małżonków zostało ustalone
• wspólnie przysposobione albo dzieci jednego małżonka przysposobione przez drugiego

zasady współżycia społecznego

Należy mieć na względzie, że w konkretnej sprawie orzeczenie rozwodu może naruszać zasady moralne, np.:

• interes pozwanego małżonka, szczególnie znajdującego się w trudnej sytuacji życiowej np. z powodu ciężkiej choroby
• interes dzieci jednego z małżonków
• interes dzieci pełnoletnich, ale niepełnosprawnych
• interes nasciturusa - dziecka poczętego ale nie urodzonego.

Na sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego nie może powołać się małżonek, który również zawinił rozkładowi pożycia.